W 2023 r. Stowarzyszenie MOST realizowało bardzo ciekawy projekt pt.: „Seniorze działaMY!” mający na celu aktywizację osób seniorskich w ramach działajacych rad seniorów. W projekcie uczestniczyły osoby z rad w Katowicach i Mysłowicach oraz aktywni seniorzy z Zabrza, którzy są zainteresowani utworzeniem Rady seniorów w swoim mieście. Zabrze jest jednym z nielicznych miast na prawach powiatu, które do tej pory takiej rady nie utworzyło. Przyczyną tej sytuacji jest fakt, że zabrzańscy seniorzy do tej pory nie złożyli wniosku o utworzenie rady seniorów w mieście.
Dlatego w projekcie podczas spotkań i warsztatów badaliśmy gotowość osób seniorskich z Zabrza do utworzenia rady oraz ich pomysły na działania proseniorskie w mieście.
Mocne i słabe strony działań w mieście wg. zabrzańskich seniorów
Podczas jednego ze szkoleń dla osób seniorskich zamieszkujących Zabrze jeden blok był poświęcony ocenie sytuacji działań na rzecz seniorów w mieście.
Za największy zasób mający bardzo duży wpływ na jakość życia seniorów, osoby uczestniczące w spotkaniu uznały fakt, że w każdej dzielnicy w Zabrzu działa klub seniora, a aktywni seniorzy mogą się spotykać. To działanie jest prowadzone w głównej mierze przez zabrzańskie koło Polskiego Związku Emerytów i Rencistów i inne organizacje pozarządowe działające w Mieście. Warto dodać, że te organizacje mogą tak aktywnie działać dzięki wykorzystaniu zasobów miejskich – bezpłatnie udostępnianych sal w domach kultury i innych jednostkach samorządowych. Sporo działań w mieście na rzecz zabrzańskich seniorów podejmuje też Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.
Osoby seniorskie w mieście doceniają też dobrą komunikację miejską i rozbudowaną sieć palcówek medycznych. W mieście działa sporo przychodni i szpitali ogólnych i specjalistycznych, w tym np. centrum kardiologii.
Zasobem, na którym można sporo zbudować jest też doświadczenie i zaangażowanie zabrzańskich seniorów. To oni podejmują wiele inicjatyw na rzecz innych osób 60+, kobiet, dzieci i osób z niepełnosprawnością.
Obszary wymagające usprawnienia
Osoby seniorskie zamieszkujące Zabrze zauważają, że sporym wyzwaniem jest sposób komunikacji z osobami długowiecznymi, które wymagają opieki. Te osoby przebywają w domach i instytucje pomocowe mają dużą trudność w dotarciu do nich i zdobycia ich zaufania.
Kolejnymi wyzwaniami, jakie zauważają osoby seniorskie z Zabrza, są bariery logistyczne: złe oświetlenie ulic i słaba komunikacja międzynarodowa. To efekt trwającej przebudowy węzłów komunikacyjnych w mieście. Po zakończeniu remontów, jest szansa na poprawę sytuacji.
Zdecydowanego działania wymagają obszary związane z integracją międzypokoleniową, w tym te mające na celu poprawę relacji sąsiedzkich. Integracja międzypokoleniowa mogłaby się odbywać podczas zajęć i warsztatów edukacyjnych i usprawniających – tych, pomimo sporej ilości działań w mieście ciągle jest za mało.
Wg. analizy osób uczestniczących w projekcie sporym problemem są uzależnienia wśród osób seniorskich – wynikają one często z samotności i braku nawyków spędzania wolnego czasu poza domem. Ten temat jest równie istotny we wszystkich 3 miejscowościach, w których podejmowaliśmy działania projektowe.
Szanse i zagrożenia
Rozwój pomocy sąsiedzkiej, współpraca międzyinstytucjonalna i zmiany prawne mające na celu poprawę sytuacji osób 60+ są szansami, jakie wykorzystane, mogą poprawić jakość życia seniorów.
Do zauważanych przez seniorów zagrożeń, mających wpływ na jakość życia osób starszych zaliczamy:
- zubożenie osób starszych,
- rozpad więzi społecznych i zmiana modelu rodziny,
- brak geriatrów,
- wzrost przestępczości,
- spora ilość negatywnych stereotypów powiązanych ze starością.
Seniorze działaMY!
W dniu 28 grudnia 2023 r. odbyło się ostatnie w tym roku spotkanie zabrzańskich seniorów. Podczas spotkania omówiono działania już zrealizowane w trakcie projektu i opracowane wstępne koncepcje działania na kolejne lata.
Miejska Rada Seniorów
Duże doświadczenie, wrażliwość na potrzeby społeczne, dyspozycyjność, kultura osobista, opanowanie, to potencjał Seniorów warty wykorzystania w działalności społecznej i obywatelskiej. Seniorzy czują potrzebę integracji i dalszej aktywizacji środowiska osób starszych. Podjęto decyzję, iż dyskusje, na temat potrzeby powołania gminnej rady seniorów oraz zadań jakie nałoży na siebie rada, będą kontynuowane w szerszym gronie Seniorów, przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz Urzędu Miasta. Pewne kroki w kierunku utworzenia rady w Gminie zostały już podjęte, został przygotowany wniosek o powołanie Rady Seniorów w Zabrzu, wzór uchwały, oraz Statut Rady Seniorów Miasta. To, w jakim stopniu te dokumenty zostaną wykorzystane zależy od dyskusji w środowisku senioralnym, którą zaplanowano na 2024 r.
Eko-senior
Zachowania proekologiczne są wymogiem naszych czasów. Stanowią ważny punkt w podejmowanych przez gminę i mieszkańców zadaniach wychowawczych i edukacyjnych. Włączając się w ich realizację zabrzańscy seniorzy zaproponowali kilka inicjatyw, których celem będzie propagowanie wśród mieszkańców Zabrza tematyki dotyczącej (szeroko rozumianej) ekologii i ochrony środowiska naturalnego Ziemi oraz związku człowieka ze środowiskiem.
Działania te mają na celu podnoszenie świadomości ekologicznej, kształtowanie prawidłowych postaw związanych z ochroną środowiska, rozbudzenie poczucia odpowiedzialności wobec otaczającej przyrody, zwrócenie uwagi na zagrożenia środowiska, zachęcanie mieszkańców do przedstawiania własnych pomysłów na działania dotyczące ochrony przyrody, tworzenie nawyków ekologicznego stylu życia. Będą inspiracją do dokonywania odpowiednich wyborów konsumenckich, bo nawet niewielki wysiłek pojedynczej osoby, jeśli zostanie upowszechniony i będzie wykonywany masowo, może przynieść znaczący rezultat w ochronie środowiska naturalnego.
Przykładowe inicjatywy:
- Czysty Cmentarz jeńców radzieckich w Zabrzu.
- Ekologia w ogrodzie.
- Zadbanie o czystość w parkach miejskich, np. sprzątanie Parku im. Rotmistrza Witolda Pileckiego
- Wykłady, pogadanki, prelekcje, warsztaty w różnych miejscach w mieście. Tematyka będzie obejmowała takie zagadnienia jak: segregowanie i wykorzystanie wtórne odpadów, oszczędność i ochrona czystości wody, ochrona powietrza i gleby, zdrowy styl życia, produkty ekologiczne, formy ochrony przyrody, parki i pomniki przyrody, rośliny i zwierzęta, zasady bezpiecznego obcowania z przyrodą, organizacje walczące o ochronę przyrody w Polsce i na świecie.
- Skup butelek.
- Ułatwienia dla rowerzystów.
Inne pomysły na działania zabrzańskich seniorów są podobne do ogólnowojewódzkich pomysłów osób 60+ na działania dla seniorów. O nich pisaliśmy już w tym artykule:
- Warsztaty informatyczne dla seniorów,
- Propagowanie gwary śląskie,
- Wycieczki po starych dzielnicach Zabrza,
- Pokaz filmów o tematyce śląskiej w tym rozgrywających się m .innymi w Zabrzu
(np.: „Cholonek”, „Angelus”, „Grzeszny żywot Franciszka Buły”, „Autobus odjeżdża 6:20” , „Bogowie”, „Kolejność uczuć”)
Dziękujemy wszystkim za stworzenie dobrej atmosfery do rozmów na tematy ważne dla Seniorów. Za udział w warsztatach, szkoleniach, wizytach studyjnych i wszystkich podejmowanych przez nas działaniach. Mamy nadzieję, że kolejnych latach propozycje tych inicjatyw zostaną zrealizowane.
O projekcie
Projekt “Seniorze działaMY!” uzyskał dofinansowanie w ramach Programu wieloletniego na rzecz Osób Starszych „Aktywni+” na lata 2021-2025 – edycja 2023. Celem projektu było zainspirowanie i pobudzenie działalności obywatelskiej 40 seniorów w ramach Rad Seniorów do końca 31 grudnia 2023 r. Projekt zakładał nowatorskie podejście do edukacji obywatelskiej obecnych radnych i osób, które są utworzyć taką Radę w mieście, w którym jej nie ma. Ważnym aspektem projektu było wspólne uczenie się “w działaniu” i wymiana doświadczeń pomiędzy działaczami z Zabrza, Mysłowic i Katowic.
